पञ्चमोध्यायः: संशोधनहरू बीचको भिन्नता
Content deleted Content added
कुनै सम्पादन सारांश छैन |
|||
पङ्क्ति १२:
<br>
प्रशंसा गर्दछौ, कृष्ण ! भन लौ कुन श्रेष्ठ हो ।
<br>
<br>
श्रीभगवानुवाच
<br>
संन्यासः कर्मयोगश्च निःश्रेयसकरावुभौ ।
<br>
तयोस्तु कर्मसंन्यासात्कर्मयोगो विशिष्यते (२)
<br>
भगवान्ले भने
<br>
कर्मयोग तथा साङ्ख्य दुवै नै श्रेष्ठ हुन्, तर
<br>
दुईमा तुलना गर्दा कर्मयोग विशिष्ट छ ।
<br>
<br>
ज्ञेयः स नित्यसंन्यासी यो न द्वेष्टि न काङ्क्षति,
<br>
निर्द्वन्द्वो हि महाबाहो सुखं बन्धात्प्रमुच्यते (३)
<br>
इच्छा, द्वेषादिले मुक्त भए संन्यस्त हो स्वतः
<br>
जो छ निर्द्वन्द सो व्यक्ति, पार्थ ! बन्धन मुक्त छ ।
<br>
<br>
सांख्ययोगौ पृथग्बालाः प्रवदन्ति न पण्डिताः ।
<br>
एकमप्यास्थितः सम्यगुभयोर्विन्दते फलम् (४)
<br>
अल्पज्ञले मात्र भिन्न देख्छन् साङ्ख्य र कर्ममा
<br>
दुवैको फल मिल्नेछ राखे विश्वास एकमा ।
<br>
<br>
यत्साङ्ख्यैः प्राप्यते स्थानं तद्यौगैरपि गम्यते ।
<br>
एकं साङ्ख्यंं च योगं च यः पश्यति स पश्यति (५)
<br>
साङ्ख्यले पाइने स्थान पाइन्छ योगले पनि,
<br>
साङ्ख्य, योग दुवै एक देख्नेले देख्छ जे पनि ।
<br>
<br>
सन्न्यासस्तु महाबाहो दुःखमाप्तुमयोगतः ।
<br>
योगयुक्तो मुनिर्ब्रह्म नचिरेणाधिगच्छति (६)
<br>
कर्म-योगबिना हुन्छ सन्यास दुःखको जड
<br>
निष्काम कर्मयोगी त ब्रह्ममा शीघ्र मिल्दछ ।
<br>
<br>
योगयुक्तो विशुद्धात्मा विजितात्मा जितेन्द्रियः
<br>
सर्वभूतात्मभूतात्मा कुर्वन्नपि न लिप्यते (७)
<br>
आत्मा-इन्द्रिय जित्ने र सम्पूर्ण जीवमा सम-
<br>
देख्ने त्यो कर्म-संन्यासी लिप्त बन्दैन कर्ममा ।
<br>
<br>
नैव किञ्चित्करोमीति युक्तो मन्येत तत्त्ववित् ।
<br>
पश्यञ्श्रृण्वन्स्पृशञ्जिघ्रन्नश्नन्गच्छन्स्वपंश्वसन् (८)
<br>
प्रलपन्विसृजन्गृह्णन्नुन्मिषन्निमिषन्नपि ।
<br>
इन्द्रियाणीन्द्रियार्थेषु वर्तन्त इति धारयन् (९)
<br>
<br>
हेर्दा, सुन्दा, छुँदा, खाँदा, हिंड्दा, सुँघ्दा र श्वासमा,
<br>
सुत्दा, बोल्दा, लिंदा, छोड्दा, आँखा खोल्दा र चिम्ममा
<br>
गर्छन् इन्द्रियले आफ्ना नित्य-कार्य निरन्तर-
<br>
भनेर तत्त्व जान्नेले कर्ता अर्कै छ ठान्दछ ।
<br>
<br>
ब्रह्मण्याधाय कर्माणि सङ्गं त्यक्त्वा करोति यः
<br>
लिप्यते न स पापेन पद्मपत्रमिवाम्भसा (१०)
<br>
फलाशा नलिई ब्रह्म सम्झी कर्म गरे यदि,
<br>
छुँदैन पापले पद्म-पत्रको जलझैं गरी ।
<br>
<br>
कायेन मनसा बुद्धया केवलैरिन्द्रियैरपि ।
<br>
योगिनः कर्म कुर्वन्ति सङ्गं त्यक्त्वात्मशुद्धये (११)
<br>
शरीर मन बुद्धिले तथा इन्द्रियले पनि
<br>
आत्माको शुद्धिमा कर्म निष्काम गर्दछन् मुनि ।
<br>
<br>
युक्तः कर्मफलं त्यक्त्वा शान्तिमाप्नोति नैष्ठिकीम् ।
<br>
अयुक्तः कामकारेण फले सक्तो निबध्यते (१२)
<br>
कर्मको फल त्याग्नाले योगीले शान्ति भेट्दछ,
<br>
फलासक्त र भोगीले कडा बन्धन झेल्दछ ।
<br>
<br>
सर्वकर्माणि मनसा संन्यस्यास्ते सुखं वशी ।
<br>
नवद्वारे पुरे देही नैव कुर्वन्न कारयन् (१३)
<br>
मनद्वारा सबै कर्म योगीले वश गर्दछ,
<br>
नौ ढोके देहमा कर्म न गर्छ, न गराउँछ ।
<br>
<br>
न कर्तृत्वं न कर्माणि लोकस्य सृजति प्रभुः ।
<br>
न कर्मफलसंयोगं स्वभावस्तु प्रवर्तते (१४)
<br>
कर्ता, कर्म दुवै सृष्टि गर्दैनन् प्रभु ईशले,
<br>
कर्ममा फल-सम्बन्ध छैन, चल्छ स्वभावले ।
<br>
<br>
नादत्ते कस्यचित्पापं न चैव सुकृतं विभुः ।
<br>
अज्ञानेनावृतं ज्ञानं तेन मुह्यन्ति जन्तवः (१५)
<br>
पाप, धर्म दुवैलाई गर्दैनन् प्रभु स्वीकृत,
<br>
ढाक्छ अज्ञानले ज्ञान मोहमा पर्दछन् नर ।
<br>
<br>
ज्ञानेन तु तदज्ञानं येषां नाशितमात्मनः ।
<br>
तेषामादित्यवज्ज्ञानं प्रकाशयति तत्परम् (१६)
<br>
ज्ञानले जब अज्ञान मान्छेको नष्ट बन्दछ,
<br>
सूर्य प्रकाशझैं ज्ञान झल्झलाकार बन्दछ ।
<br>
<br>
तद्बुद्धयस्तदात्मानस्तन्निष्ठास्तत्परायणाः ।
<br>
गच्छन्त्यपुनरावृत्तिं ज्ञाननिर्धूतकल्मषाः (१७)
<br>
मन बुद्धि तथा निष्ठा र भक्ति प्रभुमा हुने
<br>
ज्ञानी, निष्पाप मान्छेको पुनर्जन्म हुँदैन है ।
<br>
<br>
विद्याविनयसम्पन्ने ब्राह्मणे गवि हस्तिनि ।
<br>
शुनि चैव श्वपाके च पण्डिताः समदर्शिनः (१८)
<br>
विद्वान्, ब्राह्मण, गौ, हात्ती तथा चाण्डाल, कुक्कुर-
<br>
समान देख्ने मान्छे नै बन्छ पण्डित वास्तव ।
<br>
<br>
इहैव तैर्जितः सर्गो येषां साम्ये स्थितं मनः ।
<br>
निर्दोषं हि समं ब्रह्म तस्माद् ब्रह्मणि ते स्थिताः (१९)
<br>
चित्त स्थिर हुनेले नै संसार सब जित्दछ
<br>
ब्रह्मझैं हुन्छ निर्दाेष तब त्यो ब्रह्म बन्दछ ।
<br>
<br>
न प्रहृष्येत्प्रियं प्राप्य नोद्विजेत्प्राप्य चाप्रियम् ।
<br>
स्थिरबुद्धिरसम्मूढो ब्रह्मविद् ब्रह्मणि स्थितः (२०)
<br>
राम्रो पाएर हाँस्दैन नराम्रोमा रुँदैन जो,
<br>
मोह-शून्य, स्थिर-प्रज्ञा, ब्रह्मज्ञ ब्रह्म बन्छ त्यो ।
<br>
प्रज्ञा = बुद्धि ।
<br>
<br>
| |||