महाभारत खण्ड १८

पाण्डवहरुको राज्य लौटाने को आग्रह अझ दुइनो पक्षहरु को कृष्ण देखि सहायता को माँग

राजा सुशर्मा तथा कौरवहरुलाई रणभूमि देखि भगा दिन पछि पाण्डवों ले स्वयं को सार्वजनिक रूप ले प्रकट गर्यो। उनको असली परिचय पाउएर राजा विराट को अत्यन्त प्रसन्नता भए र उनले आफ्नो पुत्री उत्तरा को विवाह अर्जुन को पुत्र अभिमन्यु संग ठूलो नै धूमधाम संग गर्यो। यस विवाह मा श्री कृष्ण तथा बलराम संग नै साथ अनेक ठूला-ठूला राजा-महाराजा पनि सम्मिलित हुये। अभिमन्यु को विवाह को पश्‍चात् पाण्डवों ले आफ्नो राज्य फिर्ता लौटाने को उद्‍देश्य देखि श्रीकृष्ण को आफ्नो दूत बनाएर हस्तिनापुर पठायो। धृतराष्ट्र को राज सभा मा यथोचित सत्कार र आसन पाउन पछि श्री कृष्ण बोले, “हे राजन्! पाण्डवों ले यहाँ उपस्थित सबै गुरुजनहरुलाई प्रणाम भेजते हुये कहलाया छ कि हामीले पूर्व किये करार को अनुसार बाह्र वर्ष को वनवास तथा एक वर्ष को अज्ञातवास पूरा गरेर लिएको छ। अब तपाईं हामिलाई दिये वचन को अनुसार हमारा आधा राज्य लौटा दीजिये।” श्री कृष्ण को वचनहरुलाई सुन गरेर वहाँ उपस्थित भीष्म, विदुर, द्रोण आदि गुरुजनों तथा परशुराम, कण्व आदि महर्षिगणों ले धृतराष्ट्र को समझाया कि उनि धर्म तथा न्याय को मार्ग मा चलते हुये पाण्डवहरुलाई उनको राज्य तत्काल लौटा दें। किन्तु उनको यस समझाइश को सुनेर दुर्योधन ले अत्यन्त क्रोधित भएर कहा, “ज्येष्ठ पुत्र भएको नाते यस राज्य मा मेरो पिता धृतराष्ट्र को अधिकार थियो किन्तु उनको अन्धत्व को लाभ उठाएर चाचा पाण्डु ले राजसिंहासन मा अधिकार गर्यो। म महाराज धृतराष्ट्र को ज्येष्ठ पुत्र हूँ अतः यस राज्य मा मेरो र केवल मेरो अधिकार हो। म पाण्डवहरुलाई राज्य त क्या, सुई को चुच्चो को बराबर पनि भूमि दिन को लागि तैयार हैन हूँ। यदि उनलाई आफ्नो राज्य फिर्ता चाहिये त उनि हम लेयुद्ध गरेर उसलाई प्राप्त गरेर लें।उपस्थित समस्त जनों को बारम्बार सम्झिन पछि पनि दुर्योधन आफ्नो कुरा मा अडिग रहयो र श्री कृष्ण फिर्ता पाण्डवों को नजिकै चले आये अझ दुइनों पक्षहरु मा युद्ध को तैयारी होने लगी।

पाण्डवहरुलाई राज्य न दिन को आफ्नो निश्‍चय मा दुर्योधन को अड जाने को कारण दुवै पक्ष मा मध्य युद्ध निश्‍चित भयो तथा दुवै नै पक्ष आफ्नो लिये सहायता जुटाने मा लग गये।

एक दिन दुर्योधन श्री कृष्ण देखि भावी युद्ध को लागि सहायता प्राप्त गर्न हेतु द्वारिकापुरी जा पुगयो। जब त्यो पुगयो उन समय श्री कृष्ण निद्रा मग्न थिए अतएव त्यो उनको सिरहाने जा बस्यो। यसको केहि नै अबेर पश्‍चात पाण्डुतनय अर्जुन पनि त्यहि कार्य देखि उनको नजिकै पहुँचे र उनलाई सोया देखेर उनको पैताने बैठ गये। जब श्री कृष्ण को निद्रा टूटी त पहिले उनको द‍ृष्टि अर्जुन मा पडी। अर्जुन देखि कुशल क्षेम सोध्नु को भगवान कृष्ण ले उनको आगमन को कारण पूछा। अर्जुन ले कहा, “भगवन्! म भावी युद्ध को लागि आप लेसहायता लिन आयो हूँ।” अर्जुन को यति भन्ने बित्तिकै सिरहाने बैटा भयो दुर्योधन बोल उठा, “हे कृष्ण! म पनि आप लेसहायता को लागि आयो हूँ। चूँकि म अर्जुन भन्दा पहिले आयो हूँ यसैले सहायता माँगने को पहिलो अधिकार मेरो छ।”

दुर्योधन को वचन सुनेर भगवान कृष्ण ले घूमएर दुर्योधन को देख्यो र कहा, “हे दुर्योधन! मेरी द‍ृष्टि अर्जु मा पहिले पडी छ, र तिमी कहते हो कि तिमी पहिले आये हो। अतः मलाई तिमी दुवै को नै सहायता करनी पडेगी। म तिमी दुवै मा भन्दा एक को आफ्नो पूरी सेना दे दूँगा र दोश्रो संग म स्वयं रहूँगा। किन्तु म न त युद्ध करूँगा र न त शस्त्र धारण करूँगा। अब तिमी मान्छे निश्‍चय गरेर लो कि कि लेके चाहिये।”

अर्जुन ले श्री कृष्ण को आफ्नो साथ राखने इच्छा प्रकट को जसबाट दुर्योधन प्रसन्न भयो किनकी त्यो त श्री कृष्ण को विशाल सेना लिन को लागि नै आएको थियो। यस प्रकार श्री कृष्ण ले भावी युद्ध को लागि दुर्योधन को आफ्नो सेना दियो र स्वयं पाण्डवों संग हो गये।

दुर्योधन को जाने पछि श्री कृष्ण ले अर्जुन देखि पूछा, “हे पार्थ! मेरो युद्ध हैन को निश्‍चय पछि पनि तिमीले के सोच गरेर मलाई माँगा?” अर्जुन ले उत्तर दिए, “भगवन्! मेरो विश्‍वास छ कि जहाँ तपाईं हो वहीं विजय हो। र फेरि मेरी इच्छा छ कि तपाईं मेरो सारथी बने।” अर्जुन को कुरा सुनेर भगवान श्री कृष्ण ले उनको सारथी बनन स्वीकार गर्यो।

स्रोत

सुखसागर को सौजन्य से

बाहिरी कडिहरु

• वेद-पुराण - यहाँ चारै वेद एवं दस भन्दा अधिक पुराण हिन्दी अर्थ सहित उपलब्ध छन्। पुराणहरु लाई यहाँ सुना पनि जान सक्छ।
• महर्षि प्रबंधन विश्वविद्यालय-यहाँ सम्पूर्ण वैदिक साहित्य संस्कृत मा उपलब्ध छ।
• ज्ञानामृतम् - वेद, अरण्यक, उपनिषद् आदि मा सम्यक जानकारी
• वेद एवं वेदांग - आर्य समाज, जामनगर को जालघर मा सबै वेद एवं उनको भाष्य दिये भएका छन्।
• जसको उदेश्य छ - वेद प्रचार
• वेद-विद्या_डट_कम