उत्तम चरित: संशोधनहरू बीचको भिन्नता
Content deleted Content added
अथ उत्तमचरितम् अथ ध्यानम् घण्टाशूलहलानि शङ्खमुस... को साथमा पृष्ठ शृजना भयो |
कुनै सम्पादन सारांश छैन |
||
पङ्क्ति १:
अथ उत्तमचरितम्<br>
अथ ध्यानम् घण्टाशूलहलानि शङ्खमुसले चक्रं धनुः<br>
सायकं हस्ताब्जैर्दधतीं घनान्तविलसच्छीतांशुतुल्यप्रभाम् .<br>
गौरीदेहसमुद्भवां त्रिजगतामाधारभूतां महा- पूर्वामत्रसरस्वतीमनुभजे शुम्भादिदैत्यार्दिनीम् .. .. <br>
अथ पञ्चमोऽध्यायः .. <br>
ॐ ऋषिरुवाच .. १.. <br>
पुरा शुम्भनिशुम्भाभ्यामसुराभ्यां शचीपतेः .<br>
त्रैलोक्यं यज्ञभागाश्च हृता मदबलाश्रयात् .. २..<br>
तावेव सूर्यतां तद्वदधिकारं तथैन्दवम् . <br>
कौबेरमथ याम्यं च चक्राते वरुणस्य च .. ३..<br>
तावेव पवनर्द्धिं च चक्रतुर्वह्निकर्म च . <br>
ततो देवा विनिर्धूता भ्रष्टराज्याः पराजिताः .. ४..<br>
हृताधिकारास्त्रिदशास्ताभ्यां सर्वे निराकृताः . <br>
महासुराभ्यां तां देवीं संस्मरन्त्यपराजिताम् .. ५..<br>
तयास्माकं वरो दत्तो यथापत्सु स्मृताखिलाः . <br>
भवतां नाशयिष्यामि तत्क्षणात्परमापदः .. ६.. <br>
इति कृत्वा मतिं देवा हिमवन्तं नगेश्वरम् . <br>
जग्मुस्तत्र ततो देवीं विष्णुमायां प्रतुष्टुवुः .. ७.. <br>
देवा ऊचुः .. ८..<br>
नमो देव्यै महादेव्यै शिवायै सततं नमः . <br>
नमः प्रकृत्यै भद्रायै नियताः प्रणताः स्म ताम् .. ९..<br>
रौद्रायै नमो नित्यायै गौर्यै धात्र्यै नमो नमः . <br>
ज्योत्स्नायै चेन्दुरूपिण्यै सुखायै सततं नमः .. १०..<br>
कल्याण्यै प्रणता वृद्ध्यै सिद्ध्यै कुर्मो नमो नमः . <br>
नैऋत्यै भूभृतां लक्ष्मै शर्वाण्यै ते नमो नमः .. ११.. <br>
दुर्गायै दुर्गपारायै सारायै सर्वकारिण्यै . <br>
ख्यात्यै तथैव कृष्णायै धूम्रायै सततं नमः .. १२..<br>
अतिसौम्यातिरौद्रायै नतास्तस्यै नमो नमः . <br>
नमो जगत्प्रतिष्टायै देव्यै कृत्यै नमो नमः .. १३.. <br>
या देवी सर्वभूतेषु विष्णुमायेति शब्दिता | <br>
नमस्तस्यै नमस्तस्यै नमस्तस्यै नमो नमः || १४-१६||<br>
या देवी सर्वभूतेषु चेतनेत्यभिधीयते | <br>
नमस्तस्यै नमस्तस्यै नमस्तस्यै नमो नमः || १७-१९||<br>
या देवी सर्वभूतेषु बुद्धिरूपेण संस्थिता | <br>
नमस्तस्यै नमस्तस्यै नमस्तस्यै नमो नमः || २०-२२||<br>
या देवी सर्वभूतेषु निद्रारूपेण संस्थिता | <br>
नमस्तस्यै नमस्तस्यै नमस्तस्यै नमो नमः || २३-२५||<br>
या देवी सर्वभूतेषु क्षुधारूपेण संस्थिता | <br>
नमस्तस्यै नमस्तस्यै नमस्तस्यै नमो नमः || २६-२८||<br>
या देवी सर्वभूतेषु छायारूपेण संस्थिता | <br>
नमस्तस्यै नमस्तस्यै नमस्तस्यै नमो नमः || २९-३१||<br>
या देवी सर्वभूतेषु शक्तिरूपेण संस्थिता | <br>
नमस्तस्यै नमस्तस्यै नमस्तस्यै नमो नमः || ३२-३४||<br>
या देवी सर्वभूतेषु तृष्णारूपेण संस्थिता | <br>
नमस्तस्यै नमस्तस्यै नमस्तस्यै नमो नमः || ३५-३७||<br>
या देवी सर्वभूतेषु क्षान्तिरूपेण संस्थिता | <br>
नमस्तस्यै नमस्तस्यै नमस्तस्यै नमो नमः || ३८-४०||<br>
या देवी सर्वभूतेषु जातिरूपेण संस्थिता | <br>
नमस्तस्यै नमस्तस्यै नमस्तस्यै नमो नमः || ४१-४३||<br>
या देवी सर्वभूतेषु लज्जारूपेण संस्थिता | <br>
नमस्तस्यै नमस्तस्यै नमस्तस्यै नमो नमः || ४४-४६||<br>
या देवी सर्वभूतेषु शान्तिरूपेण संस्थिता | <br>
नमस्तस्यै नमस्तस्यै नमस्तस्यै नमो नमः || ४७-४९||<br>
या देवी सर्वभूतेषु श्रद्धारूपेण संस्थिता | <br>
नमस्तस्यै नमस्तस्यै नमस्तस्यै नमो नमः || ५०-५२||<br>
या देवी सर्वभूतेषु कान्तिरूपेण संस्थिता | <br>
नमस्तस्यै नमस्तस्यै नमस्तस्यै नमो नमः || ५३-५५||<br>
या देवी सर्वभूतेषु लक्ष्मीरूपेण संस्थिता | <br>
नमस्तस्यै नमस्तस्यै नमस्तस्यै नमो नमः || ५६-५८||<br>
या देवी सर्वभूतेषु वृत्तिरूपेण संस्थिता | <br>
नमस्तस्यै नमस्तस्यै नमस्तस्यै नमो नमः || ५९-६१||<br>
या देवी सर्वभूतेषु स्मृतिरूपेण संस्थिता | <br>
नमस्तस्यै नमस्तस्यै नमस्तस्यै नमो नमः || ६२-६४||<br>
या देवी सर्वभूतेषु दयारूपेण संस्थिता | <br>
नमस्तस्यै नमस्तस्यै नमस्तस्यै नमो नमः || ६५-६७||<br>
या देवी सर्वभूतेषु तुष्टिरूपेण संस्थिता | <br>
नमस्तस्यै नमस्तस्यै नमस्तस्यै नमो नमः || ६८-७०||<br>
या देवी सर्वभूतेषु मातृरूपेण संस्थिता | <br>
नमस्तस्यै नमस्तस्यै नमस्तस्यै नमो नमः || ७१-७३||<br>
या देवी सर्वभूतेषु भ्रान्तिरूपेण संस्थिता | <br>
नमस्तस्यै नमस्तस्यै नमस्तस्यै नमो नमः || ७४-७६||<br>
इन्द्रियाणामधिष्ठात्री भूतानाञ्चाखिलेषु या | <br>
भूतेषु सततं तस्यै व्याप्तिदेव्यै नमो नमः || ७७||<br>
चितिरूपेण या कृत्स्नमेतद्व्याप्य स्थिता जगत् | <br>
नमस्तस्यै नमस्तस्यै नमस्तस्यै नमो नमः || ७८-८०|| <br>
स्तुता सुरैः पूर्वमभीष्टसंश्रया- त्तथा सुरेन्द्रेण दिनेषु सेविता . <br>
करोतु सा नः शुभहेतुरीश्वरी शुभानि भद्राण्यभिहन्तु चापदः .. ८१..<br>
या साम्प्रतं चोद्धतदैत्यतापितै- रस्माभिरीशा च सुरैर्नमस्यते . <br>
या च स्मृता तत्क्षणमेव हन्ति नः सर्वापदो भक्त्तिविनम्रमूर्तिभिः .. ८२..<br>
ऋषिरुवाच .. ८३..<br>
एवं स्तवादियुक्त्तानां देवानां तत्र पार्वती .<br>
स्नातुमभ्याययौ तोये जाह्नव्या नृपनन्दन .. ८४..<br>
साब्रवीत्तान् सुरान् सुभ्रूर्भवद्भिः स्तूयतेऽत्र का .<br>
शरीरकोशतश्चास्याः समुद्भूताऽब्रवीच्छिवा .. ८५.. <br>
स्तोत्रं ममैतत्क्रियते शुम्भदैत्यनिराकृतैः . <br>
देवैः समेतैः समरे निशुम्भेन पराजितैः .. ८६.. <br>
शरीरकोशाद्यत्तस्याः पार्वत्या निःसृताम्बिका . <br>
कौशिकीति समस्तेषु ततो लोकेषु गीयते .. ८७..<br>
तस्यां विनिर्गतायां तु कृष्णाभूत्सापि पार्वती . <br>
कालिकेति समाख्याता हिमाचलकृताश्रया .. ८८.. <br>
ततोऽम्बिकां परं रूपं बिभ्राणां सुमनोहरम् . <br>
ददर्श चण्डो मुण्डश्व भृत्यौ शुम्भनिशुम्भयोः .. ८९..<br>
ताभ्यां शुम्भाप चाख्याता सातीव सुमनोहरा . <br>
काप्यास्ते स्त्री महाराज भासयन्ती हिमाचलम् .. ९०..<br>
नैव तादृक् क्वचिद्रूपं दृष्टं केनचिदुत्तमम् . <br>
ज्ञायतां काप्यसौ देवी गृह्यतां चासुरेश्वर .. ९१..<br>
स्त्रीरत्नमतिचार्वङ्गी द्योतयन्ती दिशास्त्विषा <br>
सा तु तिष्ठति दैत्येन्द्र तां भवान् द्रष्टुमर्हति .. ९२..<br>
यानि रत्नानि मणयो गजाश्वादीनि वै प्रभो . <br>
त्रैलोक्ये तु समस्तानि साम्प्रतं भान्ति ते गृहे ..<br>
ऐरावतः समानीतो गजरत्नं पुरन्दरात् . <br>
पारिजाततरुश्चायं तथैवोच्चैःश्रवा हयः .. ९४..<br>
विमानं हंससंयुक्त्तमेतत्तिष्ठति तेऽङ्गणे . <br>
रत्नभूतमिहानीतं यदासीद्वेधसोऽद्भुतम् .. ९५ <br>
निधिरेष महापद्मः समानीतो धनेश्वरात् . <br>
किञ्जल्किनीं ददौ चाब्धिर्मालामम्लानपङ्कजाम् .. ९६..<br>
छत्रं ते वारूणं गेहे काञ्चनस्नावि तिष्ठति . <br>
तथाऽयं स्यन्दनवरो यः पुरासीत्प्रजापतेः .. ९७..<br>
मृत्योरुत्क्रान्तिदा नाम शक्त्तिरीश त्वया हृता . <br>
पाशः सलिलराजस्य भ्रातुस्तव परिग्रहे .. ९८.. <br>
निशुम्भस्याब्धिजाताश्च समस्ता रत्नजातयः . <br>
वह्निश्चापि ददौ तुभ्यमग्निशौचे च वाससी .. ९९..<br>
एवं दैत्येन्द्र रत्नानि समस्तान्याहृतानि ते . <br>
स्त्रीरत्नमेषा कल्याणी त्वया कस्मान्न गृह्यते .. १००..<br>
ऋषिरुवाच .. १०१.. <br>
निशम्येति वचः शुम्भः स तदा चण्डमुण्डयोः .<br>
प्रेषयामास सुग्रीवं दूतं देव्या महासुरम् .. १०२.. <br>
इति चेति च वक्त्तव्या सा गत्वा वचनान्मम . <br>
यथा चाभ्येति सम्प्रीत्या तथा कार्यं त्वया लघु .. १०३..<br>
स तत्र गत्वा यत्रास्ते शैलोद्देशोऽतिशोभने . <br>
सा देवी तं ततः प्राह श्लक्ष्णं मधुरया गिरा .. १०४..<br>
दूत उवाच .. १०५ <br>
देवि दैत्येश्वरः शुम्भस्त्रैलोक्ये परमेश्वरः .<br>
दूतोऽहं प्रेषितस्तेन त्वत्सकाशमिहागतः .. १०६..<br>
अव्याहताज्ञः सर्वासु यः सदा देवयोनिषु . <br>
निर्जिताखिलदैत्यारिः स यदाह शृणुष्व तत् .. १०७<br>
मम त्रैलोक्यमखिलं मम देवा वशानुगाः . <br>
यज्ञभागानहं सर्वानुपाश्नामि पृथक् पृथक् .. १०८.. <br>
त्रैलोक्ये वररत्नानि मम वश्यान्यशोषतः . <br>
तथैव गजरत्नं च हृतं देवेन्द्रवाहनम् .. १०९.. <br>
क्षीरोदमथनोद्भूतमश्वरत्नं ममामरैः . <br>
उच्चैःश्रवससंज्ञं तत्प्रणिपत्य समर्पितम् .. ११०..<br>
यानि चान्यानि देवेषु गन्धर्वेषूरगेषु च . <br>
रत्नभूतानि भूतानि तानि मय्येव शोभने .. १११.. <br>
स्त्रीरत्नभूतां त्वां देवि लोके मन्यामहे वयम् . <br>
सा त्वमस्मानुपागच्छ यतो रत्नभुजो वयम् .. ११२..<br>
मां वा ममानुजं वापि निशुम्भमुरुविक्रमम् . <br>
भज त्वं चञ्चलापाङ्गि रत्नभूतासि वै यतः .. ११३..<br>
परमैश्वर्यमतुलं प्राप्स्यसे मत्परिग्रहात् . <br>
एतद्बुद्ध्या समालोच्य मत्परिग्रहतां व्रज .. ११४..<br>
ऋषिरुवाच .. ११५.. <br>
इत्युक्त्ता सा तदा देवी गम्भीरान्तःस्मिता जगौ .<br>
दुर्गा भगवती भद्रा ययेदं धार्यते जगत् .. ११६.. <br>
देव्युवाच .. ११७.. <br>
सत्यमुक्त्तं त्वया नात्र मिथ्या किञ्चित्वयोदितम्<br>
त्रैलोक्याधिपतिः शुम्भो निशुम्भश्चापि तादृशः .. ११८..<br>
किं त्वत्र यत्परिज्ञातं मिथ्या तत्क्रियते कथम् . <br>
श्रूयतामल्पवुद्धित्वात्प्रतिज्ञा या कृता पुरा .. ११९.. <br>
यो मां जयति सङ्ग्रामे यो मे दर्पं व्यपोहति . <br>
यो मे प्रतिबलो लोके स मे भर्ता भविष्यति .. १२०..<br>
तदागच्छतु शुम्भोऽत्र निशुम्भो वा महासुरः . <br>
मां जित्वा किं चिरेणात्र पाणिं गृह्णातु मे लघु .. १२१..<br>
दूत उवाच .. १२२.. <br>
अवलिप्तासि मैवं त्वं देवि ब्रूहि ममाग्रतः .<br>
त्रैलोक्ये कः पुमांस्तिष्ठेदग्रे शुम्भनिशुम्भयोः .. १२३..<br>
अन्येषामपि दैत्यानां सर्वे देवा न वै युधि . <br>
तिष्ठन्ति सम्मुखे देवि किं पुनः स्त्री त्वमेकिका .. १२४..<br>
इन्द्राद्याः सकला देवास्तस्थुर्येषां न संयुगे . <br>
शुम्भादीनां कथं तेषां स्त्री प्रयास्यसि सम्मुखम् .. १२५..<br>
सा त्वं गच्छ मयैवोक्त्ता पार्श्वं शुम्भनिशुम्भयोः . <br>
केशाकर्षणनिर्धूतगौरवा मा गमिष्यसि .. १२६.. <br>
देव्युवाच .. १२७.. <br>
एवमेतद् बली शुम्भो निशुम्भश्चातिर्वीर्यवान् .<br>
किं करोमि प्रतिज्ञा मे यदनालोचिता पुरा .. १२८..<br>
स त्वं गच्छ मयोक्त्तं ते यदेतत्सर्वमादृतः . <br>
तदाचक्ष्वासुरेन्द्राय स च युक्त्तं करोतु यत् .. १२९.. <br>
इति श्रीमार्कण्डेयपुराणे सावर्णिके मन्वन्तरे देवीमाहात्म्ये देव्या दूतसंवादो नाम पञ्चमोऽध्यायः .. ..<br>
अथ षष्ठोऽध्यायः .. <br>
ऋषिरुवाच ..
इत्याकर्ण्य वचो देव्याः स दूतोऽमर्षपूरितः .<br>
समाचष्ट समागम्य दैत्यराजाय विस्तरात् .. २..<br>
तस्य दूतस्य तद्वाक्यमाकर्ण्यासुरराट् ततः . <br>
सक्रोधः प्राह दैत्यानामधिपं धूम्रलोचनम् .. ३..<br>
हे धूम्रलोचनाशु त्वं स्वसैन्यपरिवारतिः . <br>
तत्परित्राणदः कश्चिद्यदि वोत्तिष्ठतेऽपरः . <br>
स हन्तव्योऽमरो वापि यक्षो गन्धर्व एव वा .. ५.. <br>
ऋषिरुवाच .. ६.. <br>
तेनाज्ञप्तस्ततः शीघ्रं स दैत्यो धूम्रलोचनः . <br>
वृतः षष्टया सहस्राणामसुराणां दृतं ययौ .. ७.. <br>
स दृष्ट्वा तां ततो देवीं तुहिनाचलसंस्थिताम् . <br>
जगादोच्चैः प्रयाहीति मूलं शुम्भनिशुम्भयोः .. ८.. <br>
न चेत्प्रीत्याद्य भवती मद्भर्तारमुपैष्यति . <br>
ततो बलान्नयाम्येष केशाकर्षणविह्वलाम् .. ९..<br>
देव्युवाच .. १०.. <br>
दैत्येश्वरेण प्रहितो बलवान्बलसंवृतः .<br>
बलान्नयसि मामेवं ततः किं ते करोम्यहम् .. ११.. <br>
ऋषिरुवाच .. १२.. <br>
इत्युक्तः सोऽभ्यधावत्तामसुरो धूम्रलोचनः .<br>
हुङ्कारेणैव तं भस्म सा चकाराम्बिका ततः .. १३..<br>
अथ क्रुद्धं महासैन्यमसुराणां तथाम्बिकाम् . <br>
ववर्ष सायकैस्तीक्ष्णैस्तथा शक्त्तिपरश्वधैः .. १४.. <br>
ततो धुतसटः कोपात्कृत्वा नादं सुभैरवम् . <br>
पपातासुरसेनायां सिंहो देव्याः स्ववाहनः .. १५..<br>
कांश्चित्करप्रहारेण दैत्यानास्येन चापरान् . <br>
आक्रान्त्या चाधरेणान्यान् स जघान महासुरान् .. १६.. <br>
केषाञ्चित्पाटयामास नखैः कोष्ठानि केसरी . <br>
तथा तलप्रहारेण शिरांसि कृतवान्पृथक् .. १७.. <br>
विच्छिन्नवाहुशिरसः कृतास्तेन तथापरे . <br>
पापौ च रुधिरं कोष्ठादन्येषां धुतकेसरः .. १८..<br>
क्षणेन तद्बलं सर्वं क्षयं नीतं महात्मना . <br>
तेन केसरिणा देव्या वाहनेनातिकोपिना .. १९..<br>
श्रुत्वा तमसुरं देव्या निहतं धूम्रलोचनम् . <br>
बलं च क्षयितं कृत्स्नं देवीकेसरिणा ततः .. २०..<br>
चुकोप दैत्याधिपतिः शुम्भः प्रस्फुरिताधरः . <br>
आज्ञापयामास च तौ चण्डमुण्डौ महासुरौ .. २१..<br>
हे चण्ड हे मुण्ड बलैर्बहुलैः परिवारितौ . <br>
तत्र गछतं गत्वा च सा समानीयतां लघु .. २२..<br>
केशेष्वाकृष्य बद्ध्वा वा यदि वः संशयो युधि . <br>
तदाशेषायुधैः सर्वैरसुरैर्विनिहन्यताम् .. २३.. <br>
तस्यां हतायां दुष्टायां सिंहे च विनिपातिते . <br>
शीग्रमागम्यतां बद्ध्वा गृहीत्वा तामथाम्बिकाम् .. २४..<br>
इति श्रीमार्कण्डेयपुराणे सावर्णिके मन्वन्तरे देवीमाहात्म्ये धूम्रलोचनवधो नाम षष्ठोऽध्यायः .. ..<br>
पङ्क्ति २३८:
अथ सप्तमोऽध्यायः ..
ऋषिरुवाच .. १..
आज्ञप्तास्ते ततो दैत्याश्चण्डमुण्डपुरोगमाः . <br>
चतुरङ्गबलोपेता ययुरभ्युद्यतायुधाः .. २.. <br>
दद्दृशुस्ते ततो देवीमीषद्धासां व्यवस्थिताम् . <br>
सिंहस्योपरि शैलेन्द्रशृङ्गे महति काञ्चने .. ३.. <br>
ते दृष्टा तां समादातुमुद्यमञ्चक्रुरुद्यताः . <br>
आकृष्टचापासिधरास्तथान्ये तत्समीपगाः .. ४.. <br>
ततः कोपं चकारोच्चैरम्बिका तानरीन्प्रति . <br>
कोपेन चास्या वदनं मषीवर्णमभूत्तदा .. ५.. <br>
भ्रुकुटीकुटिलात्तस्या ललाटफलकाद्दृतम् . <br>
काली करालवदना विनिष्क्रान्तासिपाशिनी .. ६.. <br>
विचित्रखट्वाङ्गधरा नरमालाविभूषणा . <br>
द्वीपिचर्मपरीधाना शुष्कमांसातिभैरवा .. ७.. <br>
अतिविस्तारवदना जिह्वाललनभीषणा . <br>
निमग्नारक्त्तनयना नादापूरितदिङ्मुखा .. ८..<br>
सा वेगेनाभिपतिता घातयन्ती महासुरान् . <br>
सैन्ये तत्र सुरारीणामभक्षयत तद्बलम् .. ९.. <br>
पार्ष्णिग्राहाङ्कुशग्राहियोधघण्टासमन्वितान् . <br>
समादायैकहस्तेन मुखे चिक्षेप वारणान् .. १०.. <br>
तथैव योधं तुरगै रथं सारथिना सह . <br>
निक्षिप्य वक्त्रे दशनैश्चर्वयत्यतिभैरवम् .. ११..<br>
एकं जग्राह केशेषु ग्रीवायामथ चापरम् . <br>
पादेनाक्रम्य चैवान्यमुरसान्यमपोथयत् .. १२..<br>
तैर्मुक्त्तानि च शस्त्राणि महास्त्राणि तथासुरैः . <br>
मुखेन जग्राह रुषा दशनैर्मथितान्यपि .. १३.. <br>
बलिनां तद्बलं सर्वमसुराणां दुरात्मनाम् . <br>
ममर्दाभक्षयच्चान्यानन्यांश्चाताडयत्तथा .. १४.. <br>
असिना निहताः केचित्केचित्खट्वाङ्गताडिताः . <br>
जग्मुर्विनाशमसुरा दन्ताग्राभिहतास्तथा .. १५.. <br>
क्षणेन तद्बलं सर्वमसुराणां निपातितम् . <br>
दृष्ट्वा चण्डोऽभिदुद्राव तां कालीमतिभीषणाम् .. १६..<br>
शरवर्षैर्महाभीमैर्भीमाक्षीं तां महासुरः . <br>
छादयामास चक्रैश्च मुण्डः क्षिप्तैः सहस्रशः .. १७..<br>
तानि चक्राण्यनेकानि विशमानानि तन्मुखम् . <br>
बभुर्यथाऽर्कबिम्बानि सुबहूनि घनोदरम् .. १८.. <br>
ततो जहासातिरुषा भीमं भैरवनादिनी . <br>
काली करालवक्त्रान्तर्दुर्दर्शदशनोज्ज्वला .. १९..<br>
उत्थाय च महासिंहं देवी चण्डमधावत . <br>
गृहीत्वा चास्य केशेषु शिरस्तेनासिनाच्छिनत् .. २०..<br>
अथ मुण्डोऽभ्यधावत्तां दृष्ट्वा चण्डं निपातितम् . <br>
तमप्यपातयद्भूमौ सा खड्गाभिहतं रुषा .. २१.. <br>
हतशेषं ततः सैन्यं दृष्ट्वा चण्डं निपातितम् . <br>
मुण्डं च सुमहावीर्यं दिशो भेजे भयातुरम् .. २२ .. <br>
शिरश्चण्डस्य काली च गृहीत्वा मुण्डमेव च . <br>
प्राह प्रचण्डाट्टहासमिश्रमभ्येत्य चण्डिकाम् .. २३..<br>
मया तवात्रोपहृतौ चण्डमुण्डौ महापशू . <br>
युद्धयज्ञे स्वयं शुम्भं निशुम्भं च हनिष्यसि .. २४..<br>
ऋषिरुवाच .. २५.. <br>
तावानीतौ ततो दृष्ट्वा चण्डमुण्डौ महासुरौ .<br>
उवाच कालीं कल्याणी ललितं चण्डिका वचः .. २६..<br>
यस्माच्चण्डम् च मुण्डं च गृहीत्वा त्वमुपागता . <br>
चामुण्डेति ततो लोके ख्याता देवी भविष्यसि .. २७..<br>
इति श्रीमार्कण्डेयपुराणे सावर्णिके मन्वन्तरे देवीमाहात्म्ये चण्डमुण्डवधो नाम सप्तमोऽध्यायः .. .<br>
--अथ: अष्टमोऽध्यायः .. <br>
ऋषिरुवाच .. १.. <br>
चण्डे च निहते दैत्ये मुण्डे च विनिपातिते .<br>
बहुलेषु च सैन्येषु क्षयितेष्वसुरेश्वरः .. २.. <br>
ततः कोपपराधीनचेताः शुम्भः प्रतापवान् . <br>
उद्योगं सर्वसैन्यानां दैत्यानामादिदेश ह .. ३.. <br>
अद्य सर्वबलैर्दैत्याः षडशीतिरुदायुधाः . <br>
कम्बूनां चतुरशीतिर्निर्यान्तु स्वबलैर्वृताः .. ४..<br>
कोटिवीर्याणि पञ्चाशदसुराणां कुलानि वै . <br>
शतं कुलानि धौम्राणां निर्गच्छन्तु ममाज्ञया .. ५..<br>
कालका दौर्हृदा मौर्याः कालिकेयास्तथासुराः . <br>
युद्धाय सज्जा निर्यान्तु आज्ञया त्वरिता मम .. ६..<br>
इत्याज्ञाप्यासुरपतिः शुम्भो भैरवशासनः . <br>
निर्जगाम महासैन्यसहस्रैर्बहुभिर्वृतः .. ७.. <br>
आयान्तं चण्डिका दृष्ट्वा तत्सैन्यमतिभीषणम् . <br>
ज्यास्वनैः पूरयामास धरणीगगनान्तरम् .. ८..<br>
ततः सिंहो महानादमतीव कृतवान्नृप . <br>
घण्टास्वनेन तान्नादानम्बिका चोपबृंहयत् .. ९..<br>
धनुर्ज्यासिंहघण्टानां नादापूरितदिङ्मुखा . <br>
निनादैर्भीषणैः काली जिग्ये विस्तारितानना .. १०..<br>
तं निनादमुपश्रुत्य दैत्यसैन्यैश्चतुर्दिशम् . <br>
देवी सिंहस्तथा काली सरोषैः परिवारिताः .. ११.. <br>
एतस्मिन्नन्तरे भूप विनाशाय सुरद्विषाम् . <br>
भवायामरसिंहानामतिवीर्यबलान्विताः .. १२.. <br>
ब्रह्मेशगुहविष्णूनां तथेन्द्रस्य च शक्तयः . <br>
शरीरेभ्यो विनिष्क्रम्य तद्रूपैश्चण्डिकां ययुः .. १३.. <br>
यस्य देवस्य तद्रूपं यथा भूषणवाहनम् . <br>
तद्वदेव हि तच्छक्त्तिरसुरान्योद्धुमाययौ .. १४..<br>
हंसयुक्तविमानाग्रे साक्षसूत्रकमण्डलुः . <br>
आयाता ब्रह्मणः शक्तिर्ब्रह्माणी साभिधीयते .. १५..<br>
माहेश्वरी वृषारूढा त्रिशूलवरधारिणी . <br>
महाहिवलया प्राप्ता चन्द्ररेखाविभूषणा .. १६..<br>
कौमारी शक्तिहस्ता च मयूरवरवाहना . <br>
योद्धुमभ्याययौ दैत्यानम्बिका गुहरूपिणी .. १७..<br>
तथैव वैष्णवी शक्तिर्गरुडोपरि संस्थिता . <br>
शङ्खचक्रगदाशार्ङ्गखड्गहस्ताऽभ्युपाययौ .. १८.. <br>
यज्ञवाराहमतुलं रूपं या बिभ्रतो हरेः . <br>
शक्तिः साप्याययौ तत्र वाराहीं बिभ्रती तनुम् .. १९..<br>
नारसिंही नृसिंहस्य बिभ्रती सदृशं वपुः . <br>
प्राप्ता तत्र सटाक्षेपक्षिप्तनक्षत्रसंहतिः .. २०.. <br>
वज्रहस्ता तथैवैन्द्री गजराजोपरि स्थिता . <br>
प्राप्ता सहस्रनयना यथा शक्रस्तथैव सा .. २१..<br>
ततः परिवृतस्ताभिरीशानो देवशक्तिभिः . <br>
हन्यन्तामसुराः शीघ्रं मम प्रीत्याह चण्डिकाम् .. २२..<br>
ततो देवीशरीरात्तु विनिष्क्रान्तातिभीषणा . <br>
चण्डिका शक्तिरत्युग्रा शिवाशतनिनादिनी .. २३..<br>
सा जाह धूम्रजटिलमीशानमपराजिता . <br>
दूतस्त्वं गच्छ भगवन्पार्श्वं शुम्भनिशुम्भयोः .. २४..<br>
ब्रूहि शुम्भं निशुम्भं च दानवावतिगर्वितौ . <br>
ये चान्ये दानवास्तत्र युद्धाय समुपस्थिताः .. २५..<br>
त्रैलोक्यमिन्द्रो लभतां देवाः सन्तु हविर्भुजः . <br>
यूयं प्रयात पातालं यदि जीवितुमिच्छथ .. २६.. <br>
बलावलेपादथ चेद्भवन्तो युद्धकाङ्क्षिणः . <br>
तदागच्छत तृप्यन्तु मच्छिवाः पिशितेन वः .. २७..<br>
यतो नियुक्तो दौत्येन<br>
तया देव्या शिवः स्वयम् .<br>
शिवदूतीति लोकेऽस्मिंस्ततः सा ख्यातिमागता .. २८.. <br>
तेऽपि श्रुत्वा वचो देव्याः शर्वाख्यातं महासुराः . <br>
अमर्षापूरिता जग्मुर्यतः कात्यायनी स्थिता .. २९.. <br>
ततः प्रथममेवाग्रे शरशक्त्यृष्टिवृष्टिभिः . <br>
ववर्षुरुद्धतामर्षास्तां देवीममरारयः .. ३०..<br>
सा च तान् प्रहितान् बाणाञ्छूलशक्तिपरश्वधान् . <br>
चिच्छेद लीलयाध्मातधनुर्मुक्त्तैर्महेषुभिः .. ३१.. <br>
तस्याग्रतस्तथा काली शूलपातविदारितान् . <br>
खट्वाङ्गपोथितांश्चारीन्कुर्वंती व्यचरत्तदा .. ३२.. <br>
कमण्डलुजलाक्षेपहतवीर्यान् हतौजसः . <br>
ब्रह्माणी चाकरोच्छत्रून्येन येन स्म धावति .. ३३..<br>
माहेश्वरी त्रिशूलेन तथा चक्रेण वैष्णवी . <br>
दैत्याञ्जघान कौमारी तथा शक्त्याऽतिकोपना .. ३४..<br>
ऐन्द्री कुलिशपातेन शतशो दैत्यदानवाः . <br>
पेतुर्विदारिताः पृथ्व्यां रुधिरौघप्रवर्षिणः .. ३५..<br>
तुण्डप्रहारविध्वस्ता दंष्ट्राग्रक्षतवक्षसः . <br>
वाराहमूर्त्या न्यपतंश्चक्रेण च विदारिताः .. ३६..<br>
नखैर्विदारितांश्चान्यान् भक्षयन्ती महासुरान् . <br>
नारसिंही चचाराजौ नादापूर्णदिगम्बरा .. ३७.. <br>
चण्डाट्टहासैरसुराः शिवदूत्यभिदूषिताः . <br>
पेतुः पृथिव्यां पतितांस्तांश्चखादाथ सा तदा .. ३८..<br>
इति मात्रुगणं क्रुद्धं मर्दयन्तं महासुरान् .<br>
दृष्ट्वाऽभ्युपायैर्विविधैर्नेशुर्देवारिसैनिकाः .. ३९.. <br>
पलायनपरान्दृष्ट्वा दैत्यान्मातृगणार्दितान् .<br>
योद्धुमभ्याययौ क्रुद्धो रक्तबीजो महासुरः .. ४०..<br>
रक्तबिन्दुर्यदा भूमौ पतत्यस्य शरीरतः . <br>
समुत्पतति मेदिन्यां तत्प्रमाणस्तदासुरः .. ४१.. <br>
युयुधे स गदापाणिरिन्द्रशक्त्या महासुरः . <br>
ततश्चन्द्रा स्ववज्रेण रक्तबीजमताडयत् .. ४२.. <br>
कुलिशेनाहतस्याशु बहु सुस्राव शोणितम् . <br>
समुत्तस्थुस्ततो योधास्तद्रूपास्तत्पराक्रमाः .. ४३.. <br>
यावन्तः पतितास्तस्य शरीराद्रक्तबिन्दवः . <br>
तावन्तः पुरुषा जातास्तद्वीर्यबलविक्रमाः .. ४४..<br>
ते चापि युयुधुस्तत्र पुरुषा रक्तसम्भवाः . <br>
समं मात्रुभिरत्युग्रशस्त्रपातातिभीषणम् .. ४५..<br>
पुनश्च वज्रपातेन क्षतमस्य शिरो यदा . <br>
ववाह रक्तं पुरुषास्ततो जाताः सहस्रशः .. ४६.. <br>
वैष्णवी समरे चैनं चक्रेणाभिजघान ह .
गदया ताडयामास ऐन्द्री तमसुरेश्वरम् .. ४७.. <br>
वैष्णवीचक्रभिन्नस्य रुधिरस्रावसम्भवैः . <br>
सहस्रशो जगद्व्याप्तं तत्प्रमाणैर्महासुरैः .. ४८..<br>
शक्त्या जघान कौमारी वाराही च तथाऽसिना . <br>
माहेश्वरी त्रिशूलेन रक्तबीजं महासुरम् .. ४९.. <br>
स चापि गदया दैत्यः सर्वा एवाहनत् पृथक् . <br>
मातॄः कोपसमाविष्टो रक्तबीजो महासुरः .. ५०.. <br>
तस्याहतस्य बहुधा शक्तिशूलादिभिर्भुवि . <br>
पपात यो वै रक्तौघस्तेनासञ्छतशोऽसुराः .. ५१..<br>
तैश्चासुरास्रुक्सम्भूतैरसुरैः सकलं जगत् . <br>
व्याप्तमासीत्ततो देवा भयमाजग्मुरुत्तमम् .. ५२..<br>
तान् विषण्णान् सुरान् दृष्ट्वा चण्डिका प्राहसत्त्वरा . <br>
उवाच कालीं चामुण्डे विस्तीर्णं वदनं कुरु .. ५३.. <br>
मच्छस्त्रपातसम्भूतान् रक्तबिन्दून् महासुरान् . <br>
रक्तबिन्दोः प्रतीच्छ त्वं वक्त्रेणानेन वेगिता .. ५४..<br>
भक्षयन्ती चर रणे तदुत्पन्नान्महासुरान् . <br>
एवमेष क्षयं दैत्यः क्षीणरक्तो गमिष्यति .. ५५..<br>
भक्ष्यमाणास्त्वया चोग्रा न चोत्पत्स्यन्ति चापरे . <br>
इत्युक्त्वा तां ततो देवी शूलेनाभिजघान तम् .. ५६.. <br>
मुखेन काली जगृहे रक्तबीजस्य शोणितम् . <br>
ततोऽसावाजघानाथ गदया तत्र चण्डिकाम् .. ५७..<br>
न चास्या वेदनां चक्रे गदापातोऽल्पिकामपि . <br>
तस्याहतस्य देहात्तु बहु सुस्राव शोणितम् .. ५८.. <br>
यतस्ततस्तद्वक्रेण चामुण्डा सम्प्रतीच्छति . <br>
मुखे समुद्गता येऽस्या रक्तपातान्महासुराः .. ५९..<br>
तांश्चखादाथ चामुण्डा पपौ तस्य च शोणितम् .. ६०.. <br>
देवी शूलेन वज्रेण बाणैरसिभिरृष्टिभिः . <br>
जघान रक्तबीजं तं चामुण्डापीतशोणितम् .. ६१.. <br>
स पपात महीप्रिष्ठे शस्त्रसङ्घसमाहतः . <br>
नीरक्तश्च महीपाल रक्तबीजो महासुरः .. ६२..<br>
ततस्ते हर्षमतुलमवापुस्त्रिदशा नृप . <br>
तेषां मात्रुगणो जातो ननर्तासृङ्मदोद्धतः .. ६३..<br>
इति श्रीमार्कण्डेयपुराणे सावर्णिके मन्वन्तरे देवीमाहात्म्ये रक्तबीजवधो नाम अष्टमोऽध्यायः .. ..<br>
अथ नवमोऽध्यायः .. <br>
राजोवाच .. १.. <br>
<br>
विचित्रमिदमार्ख्यातं भगवन् भवता मम . <br>
देव्याश्चरितमाहात्म्यं रक्तबीजवधाश्रितम् .. २.. <br>
भूयश्चेच्छाम्यहं श्रोतुं रक्तबीजे निपातिते . <br>
चकार शुम्भो यत्कर्म निशुम्भश्चातिकोपनः .. ३..<br>
ऋषिरुवाच .. ४.. <br>
चकार कोपमतुलं रक्तबीजे निपातिते .<br>
शुम्भासुरो निशुम्भश्च हतेष्वन्येषु चाहवे .. ५..<br>
हन्यमानं महासैन्यं विलोक्यामर्षमुद्वहन् . <br>
अभ्यधावन्निशुम्भोऽथ मुरव्ययासुरसेनया .. ६..<br>
तस्याग्रतस्तथा पृष्ठे पार्श्वयोश्च महासुराः . <br>
सन्दष्टौष्ठपुटाः क्रुद्धा हन्तुं देवीमुपाययुः .. ७.. <br>
आजगाम महावीर्यः शुम्भोऽपि स्वबलैर्वृतः . <br>
निहन्तुं चण्डिकां कोपात्कृत्वा युद्धं तु मातृभिः .. ८..<br>
ततो युद्धमतीवासीद्देव्या शुम्भनिशुम्भयोः . <br>
शरवर्षमतीवोग्रं मेघयोरिव वर्षतोः .. ९.. <br>
चिच्छेदास्ताञ्छरांस्ताभ्यां चण्डिका स्वशरोत्करैः . <br>
ताडयामास चाङ्गेषु शस्त्रौघैरसुरेश्वरौ .. १०.. <br>
निशुम्भो निशितं खड्गं चर्म चादाय सुप्रभम् . <br>
अताडयन्मूर्घ्नि सिंहं देव्या वाहनमुत्तमम् .. ११.. <br>
ताडिते वाहने देवी क्षुरप्रेणासिमुत्तमम् . <br>
निशुम्भस्याशु चिच्छेद चर्म चाप्यष्टचन्द्रकम् .. १२..<br>
छिन्ने चर्मणि खड्गे च शक्त्तिं चिक्षेप सोऽसुरः . <br>
तामप्यस्य द्विधा चक्रे चक्रेणाभिमुखागताम् .. १३.. <br>
कोपाध्मातो निशुम्भोऽथ शूलं जग्राह दानवः . <br>
आयान्तं मुष्टिपातेन देवी तच्चाप्यचूर्णयत् .. १४..<br>
आविद्धयाथ गदां सोऽपि चिक्षेप चण्डिकां प्रति . <br>
सापि देव्या त्रिशूलेन भिन्ना भस्मत्वमागता .. १५..<br>
ततः परशुहस्तं तमायान्तं दैत्यपुङ्गवम् . <br>
आहस्य देवी बाणौघैरपातयत भूतले .. १६.. <br>
तस्मिन्निपतिते भूमौ निशुम्भे भीमविक्रमे . <br>
भ्रातर्यतीव संक्रुद्धः प्रययौ हन्तुमम्बिकाम् .. १७..<br>
स रथस्थस्तथात्युच्चैर्गृहीतपरमायुधैः . <br>
भुजैरष्टाभिरतुलैर्व्याप्याशेषं वभौ नभः .. १८..<br>
तमायान्तं समालोक्य देवी शङ्खमवादयत् . <br>
ज्याशब्दं चापि धनुषश्चकारातीव दुःसहम् .. १९.. <br>
पूरयामास ककुभो निजघण्टास्वनेन च . <br>
समस्तदैत्यसैन्यानां तेजोवधविधायिना .. २०.<br>.
ततः सिंहो महानादैस्त्याजितेभमहामदैः . <br>
पूरयामास गगनं गां तथोपदिशो दश .. २१.. <br>
ततः काली समुत्पत्य गगनं क्षमामताडयत् . <br>
कराभ्यां तन्निनादेन प्राक्स्वनास्ते तिरोहिताः .. २२..<br>
अट्टाट्टहासमशिवं शिवदूती चकार ह . <br>
तैः शब्दैरसुरास्त्रेसुः शुम्भः कोपं परं ययौ .. २३..<br>
दुरात्मंस्तिष्ठ तिष्ठेति व्याजहाराम्बिका यदा . <br>
तदा जयेत्यभिहितं देवैराकाशसंस्थितैः .. २४.. <br>
शुम्भेनागत्य या शक्तिर्मुक्ता ज्वालातिभीषणा . <br>
आयान्ती वह्निकूटाभा सा निरस्ता महोल्कया .. २५.. <br>
सिंहनादेन शुम्भस्य व्याप्तं लोकत्रयान्तरम् . <br>
निर्घातनिःस्वनो घोरो जितवानवनीपते .. २६.. <br>
शुम्भमुक्ताञ्छरान्देवी शुम्भस्तत्प्रहिताञ्छरान् . <br>
चिच्छेद स्वशरैरुग्रैः शतशोऽथ सहस्रशः .. २७.. <br>
ततः सा चण्डिका क्रुद्धा शूलेनाभिजघान तम् . <br>
स तदाभिहतो भूमौ मूर्च्छितो निपपात ह .. २८.. <br>
ततो निशुम्भः सम्प्राप्य चेतनामात्तकार्मुकः . <br>
आजघान शरैर्देवीं कालीं केसरिणं तथा .. २९.. <br>
पुनश्च कृत्वा बाहूनामयुतं दनुजेश्चरः . <br>
चक्रायुधेन दितिजश्छादयामास चण्डिकाम् .. ३०..<br>
ततो भगवती क्रुद्धा दुर्गा दुर्गातिर्नाशिनी . <br>
चिच्छेद तानि चक्राणि स्वशरैः सायकांश्च तान् .. ३१..<br>
ततो निशुम्भो वेगेन गदामादाय चण्डिकाम् . <br>
अभ्यधावत वै हन्तुं दैत्यसेनासमावृतः .. ३२.. <br>
तस्यापतत एवाशु गदां चिच्छेद चण्डिका . <br>
खड्गेन शितधारेण स च शूलं समाददे .. ३३.. <br>
शूलहस्तं समायान्तं निशुम्भममरार्दनम् . <br>
हृदि विव्याध शूलेन वेगाविद्धेन चण्डिका .. ३४..<br>
भिन्नस्य तस्य शूलेन हृदयान्निःसृतोऽपरः . <br>
महाबलो महावीर्यस्तिष्ठेति पुरुषो वदन् .. ३५.. <br>
तस्य निष्क्रामतो देवी प्रहस्य स्वनवत्ततः . <br>
शिरश्चिच्छेद खड्गेन ततोऽसावपतद्भुवि .. ३६.. <br>
ततः सिंहश्चखादोग्रदंष्ट्राक्षुण्णशिरोधरान् . <br>
असुरांस्तांस्तथा काली शिवदूती तथापरान् .. ३७..<br>
कौमारीशक्तिनिर्भिन्नाः केचिन्नेशुर्महासुराः . <br>
ब्रह्माणीमन्त्रपूतेन तोयेनान्ये निराकृताः .. ३८.. <br>
माहेश्वरीत्रिशूलेन भिन्नाः पेतुस्तथापरे . <br>
वाराहीतुण्डघातेन केचिच्चूर्णाकृता भुवि .. ३९..<br>
खण्डं खण्डं च चक्रेण वैष्णव्या दानवाः कृताः . <br>
वज्रेण चैन्द्रीहस्ताग्रविमुक्तेन तथापरे .. ४०.. <br>
केचिद्विनेशुरसुराः केचिन्नष्टा महाहवात् . <br>
भक्षिताश्चापरे कालीशिवदूतीमृगाधिपैः .. ४१..<br>
इति श्रिमार्कण्डेयपुराणे सावर्णिके मन्वन्तरे देवीमाहात्म्ये निशुम्भवधो नाम नवमोऽध्ययः ..<br>
.. अथ दशमोऽध्यायः .. <br>
ऋषिरुवाच .. १.. <br>
निशुम्भं निहतं दृष्ट्वा भ्रातरं प्राणसम्मितम् . हन्यमानं बलं चैव शुम्भः क्रुद्धोऽब्रवीद्वचः .. २..<br>
बलावलेपदुष्टे त्वं मा दुर्गे गर्वमावह . अन्यासां बलमाश्रित्य युद्ध्यसे यातिमानिनी .. ३.. <br>
देव्युवाच .. ४.. <br>
एकैवाहं जगत्यत्र द्वितीया का ममापरा .<br>
पश्यैता दुष्ट मय्येव विशन्त्यो मद्विभूतयः .. ५..<br>
ततः समस्तास्ता देव्यो ब्रह्माणीप्रमुखा लयम् . <br>
तस्या देव्यास्तनौ जग्मुरेकैवासीतदाम्बिका .. ६.. <br>
देव्युवाच .. ७.. <br>
अहं विभूत्या बहुभिरिह रूपैर्यदास्थिता .<br>
तत्संहृतं मयैकैव तिष्ठाम्याजौ स्थिरो भव .. ८..<br>
ऋषिरुवाच .. ९.. <br>
ततः प्रववृते युद्धं देव्याः शुम्भस्य चोभयोः . <br>
पश्यतां सर्वदेवानामसुराणां च दारुणाम् .. १०.. <br>
शरवर्षैः शितैः शस्त्रैस्तथास्त्रैश्रैव दारुणैः . <br>
तयोर्युद्धमभूद्भूयः सर्वलोकभयङ्करम् .. ११.. <br>
दिव्यान्यस्त्राणि शतशो मुमुचे यान्यथाम्बिका . <br>
बभञ्च तानि दैत्येन्द्रस्तत्प्रतीघातकर्तृभिः .. १२.. <br>
मुक्तानि तेन चास्त्राणि दिव्यानि परमेश्वरी . <br>
बभञ्च लीलयैवोग्रहुङ्कारोच्चारणादिभिः .. १३.. <br>
ततः शरशतैर्देवीमाच्छादयत सोऽसुरः . <br>
सापि तत्कुपिता देवी धनुश्चिच्छेद चेषुभिः .. १४..<br>
छिन्ने धनुषि दैत्येन्द्रस्तथा शक्तिमथाददे . <br>
चिच्छेद देवी चक्रेण तामप्यस्य करे स्थिताम् .. १५..<br>
ततः खड्गमुपादाय शतचन्द्रं च भानुमत् . <br>
अभ्यदावतदा देवीं दैत्यनामधिपेश्वरः .. १६.. <br>
तस्यापतत एवाशु खड्गं चिच्छेद चण्डिका . <br>
धनुर्मुक्तैः शितैर्बाणैश्चर्म चार्ककरामलम् .. १७.. <br>
हताश्वः ( ? ) स तदा दैत्यश्छिन्नधन्वा विसारथिः . <br>
जग्राह मुद्गरं घोरमम्बिकानिधनोद्यतः .. १८.. <br>
चिच्छेदापततस्तस्य मुद्गरं निशितैः शरैः . <br>
तथापि सोऽभ्यधावतां मुष्टिमुद्यम्य वेगवान् .. १९..<br>
स मुष्टिं पातयामास हृदये दैत्यपुङ्गवः . <br>
देव्यास्तं चापि सा देवी तलेनोरस्यताडयत् .. २०..<br>
तलप्रहाराभिहतो निपपात महीतले . <br>
स दैत्यराजः सहसा पुनरेव तथोत्थितः .. २१..<br>
उत्पत्य च प्रगृह्योच्चैर्देवीं गगनमास्थितः . <br>
तत्रापि सा निराधारा युयुधे तेन चण्डिका .. २२..<br>
नियुद्धं खे तदा दैत्यश्चण्डिका च परस्परम् . <br>
चक्रतुः प्रथमं सिद्धमुनिविस्मयकारकम् .. २३.. <br>
ततो नियुद्धं सुचिरं कृत्वा तेनाम्बिका सह . <br>
उत्पाठ्य भ्रामयामास चिक्षेप धरणीतले .. २४.. <br>
स क्षिप्तो धरणीं प्राप्य मुष्टिमुद्यम्य वेगतः . <br>
अभ्यधावत दुष्टात्मा चण्डिकानिधनेच्छया .. २५..<br>
तमायान्तं ततो देवी सर्वदैत्यजनेश्वरम् . <br>
जगत्यां पातयामास भित्वा शूलेन वक्षसि .. २६..<br>
स गतासुः पपातोर्व्यां देवी शूलाग्रविक्षतः . <br>
चालयन् सकलां पृथ्वीं साब्धिद्वीपां सपर्वताम् .. २७..<br>
ततः प्रसन्नमखिलं हते तस्मिन् दुरात्मनि . <br>
जगत्स्वास्थ्यमतीवाप निर्मलं चाभवन्नभः .. २८..<br>
उत्पातमेघाः सोल्का ये प्रागासंस्ते शं ययुः . <br>
सरितो मार्गवाहिन्यस्तथासंस्तत्र पातिते .. २९.. <br>
ततो देवगणाः सर्वे हर्षनिर्भरमानसाः . <br>
बभूवुर्निहते तस्मिन् गन्धर्वा ललितं जगुः .. ३०..<br>
अवादयंस्तथैवान्ये ननृतुश्चाप्सरोगणाः . <br>
ववुः पुण्यास्तथा वाताः सुप्रभोऽभूद्दिवाकरः .. ३१.. <br>
जज्वलुश्चाग्नयः शान्ताः शान्तदिग्जनितस्वनाः .. ३२.. <br>
इति श्रीमार्कण्डेयपुराणे सावर्णिके मन्वन्तरे देवीमाहात्म्ये शुम्भवधो नाम दशमोऽध्यायः ..<br>
.. अथ एकादशोऽध्यायः ..<br>
ऋषिरुवाच .. १.. <br>
देव्या हते तत्र महासुरेन्द्रे सेन्द्राः सुरा वह्निपुरोगमास्ताम् .<br>
कात्यायनीं तुष्टुवुरिष्टलाभा- द्विकासिवक्त्राब्जविकासिताशाः<br>
देवि प्रपन्नार्तिहरे प्रसीद प्रसीद मातर्जगतोऽखिलस्य . <br>
प्रसीद विश्वेश्वरि पाहि विश्वं त्वमीश्वरी देवि चराचरस्य .. ३..<br>
आधारभूता जगतस्त्वमेका महीस्वरूपेण यतः स्थितासि . <br>
अपां स्वरूपस्थितया त्वयैत- दाप्यायते कुत्स्नमलङ्घयवीर्ये .. ४..<br>
त्वं वैष्णवीशक्तिरनन्तवीर्या विश्वस्य बीजं परमासि माया . <br>
सम्मोहितं देवि समस्तमेत- त्वं वै प्रसन्ना भुवि मुक्तिहेतुः .. ५..<br>
विद्याः समस्तास्तव देवि भेदाः स्त्रियः समस्ताः सकला जगत्सु . <br>
त्वयैकया पूरितमम्बयैतत् का ते स्तुतिः स्तव्यपरापरोक्तिः .. ६.. <br>
सर्वभूता यदा देवी भुक्तिमुक्तिप्रदायिनी . <br>
त्वं स्तुता स्तुतये का वा भवन्तु परमोक्तयः .. ७..<br>
सर्वस्य बुद्धिरूपेण जनस्य हृदि संस्थिते . <br>
स्वर्गापवर्गदे देवि नारायणि नमोऽस्तु ते .. ८..<br>
कलाकाष्ठादिरूपेण परिणामप्रदायिनि . <br>
विश्वस्योपरतौ शक्ते नारायणि नमोऽस्तु ते .. ९..<br>
सर्वमङ्गलमाङ्गल्ये शिवे सर्वाथर्साधिके . <br>
शरण्ये त्र्यम्बके गौरि नारायणि नमोऽस्तु ते .. १०.. <br>
सृष्टिस्थितिविनाशानां शक्तिभूते सनातनि . <br>
गुणाश्रये गुणमये नारायणि नमोऽस्तु ते .. ११..<br>
शरणागतदीनार्तपरित्राणपरायणे . <br>
सर्वस्यार्तिहरे देवि नारायणि नमोऽस्तु ते .. १२.. <br>
हंसयुक्तविमानस्थे ब्रह्माणीरूपधारिणि . <br>
कौशाम्भःक्षरिके देवि नारायणि नमोऽस्तु ते .. १३..<br>
त्रिशूलचन्द्राहिधरे महावृषभवाहिनि . <br>
माहेश्वरीस्वरूपेण नारायणि नमोऽस्तुते .. १४..<br>
मयूरकुक्कुटवृते महाशक्तिधरेऽनघे . <br>
कौमारीरूपसंस्थाने नारायणि नमोऽस्तु ते .. १५..<br>
शङ्खचक्रगदाशार्ङ्गगृहीतपरमायुधे . <br>
प्रसीद वैष्णवीरूपे नारायणि नमोऽस्तु ते .. १६..<br>
गृहीतोग्रमहाचक्रे दंष्ट्रोद्धृतवसुन्धरे . <br>
वराहरूपिणि शिवे नारायणि नमोऽस्तु ते .. १७..<br>
नृसिंहरूपेणोग्रेण हन्तुं दैत्यान् कृतोद्यमे . <br>
त्रैलोक्यत्राणसहिते नारायणि नमोऽस्तु ते .. १८..<br>
किरीटिनि महावज्र सहस्रनयनोज्ज्वले . <br>
वृत्रप्राणहरे चैन्द्रि नारायणि नमोऽस्तु ते .. १९..<br>
शिवदूतीस्वरूपेण हतदैत्यमहाबले . <br>
घोररूपे महारावे नारायणि नमोऽस्तु ते .. २०..<br>
दंष्ट्राकरालवदने शिरोमालाविभूषणे . <br>
चामुण्डे मुण्डमथने नारायणि नमोऽस्तु ते .. २१..<br>
लक्ष्मि लज्जे महाविद्ये श्रद्धे पुष्टि स्वधे ध्रुवे . <br>
महारात्रि महामाये नारायणि नमोऽस्तु ते .. २२.. <br>
मेधे सरस्वति वरे भूति बाभ्रवि तामसि .<br>
नियते त्वं प्रसीदेशे नारायणि नमोऽस्तुते .. २३..<br>
सर्वस्वरूपे सर्वेशे सर्वेशक्तिसमन्विते . <br>
भयेभ्यस्त्राहि नो देवि दुर्गे देवि नमोऽस्तु ते .. २४..<br>
एतते वदनं सौम्यं लोचनत्रयभूषितम् . <br>
पातु नः सर्वभूतेभ्यः कात्यायनि नमोऽस्तु ते .. २५..<br>
ज्वालाकरालमत्युग्रमशेषासुरसूदनम् . <br>
त्रिशूलं पातु नो भीतेर्भद्रकालि नमोऽस्तु ते .. २६..<br>
हिनस्ति दैत्यतेजांसि स्वनेनापूर्य या जगत् . <br>
सा घण्टा पातु नो देवि पापेभ्यो नः सुतानिव .. २७..<br>
असुरामृग्वसापङ्कचचिंतस्ते करोज्ज्वलः . <br>
शुभाय खड्गो भवतु चण्डिके त्वां नता वयम् .. २८..<br>
रोगानशेषानपहंसि तुष्टा रुष्टा तु कामान् सकलानभीष्टान् . <br>
त्वामाश्रितानां न विपन्नराणां त्वामाश्रिता ह्याश्रयतां प्रयान्ति .. २९..<br>
एतत्कृतं यत्कदनं त्वयाद्य धर्मद्विषां देवि महासुराणाम् . <br>
रूपैरनेकैर्बहुधात्ममूर्तिम् कृत्वाम्बिके तत्प्रकरोति कान्या .. ३०..<br>
विद्यासु शास्त्रेषु विवेकदीपे- ष्वाद्येषु वाक्येषु च का त्वदन्या .<br>
ममत्वगर्तेऽतिमहान्धकारे विभ्रामयत्येतदतीव विश्वम् .. ३१.. <br>
रक्षांसि यत्रोग्रविषाश्च नागा यत्रारयो दस्युबलानि यत्र . <br>
दावानलो यत्र तथाब्धिमद्ये तत्र स्थिता त्वं परिपासि विश्वम् .. ३२.. <br>
विश्वेश्वरि त्वं परिपासि विश्वं विश्वात्मिका धारयसीति विश्वम् .<br>
विश्वेशवन्द्या भवती भवन्ति विश्वाश्रया ये त्वयि भक्तिनम्राः .. ३३.. <br>
देवि प्रसीद परिपालयनोर्इ- भीतेर्नित्यं यथासुरवधादधुनैव सद्यः . <br>
पापानि सर्वजगतां प्रशमं नयाशु उत्पातपाकजनितांश्च महोपसर्गान् .. ३४..<br>
प्रणतानां प्रसीद त्वं देवि विश्वार्तिहारिणि . <br>
त्रैलोक्यवासिनामीड्ये लोकानां वरदा भव .. ३५.. <br>
देव्युवाच .. ३६.. <br>
वरदाहं सुरगणा वरं यन्मनसेच्छथ . <br>
तं वृणुध्वं प्रयच्छामि जगतामुपकारकम् .. ३७.. <br>
देवा ऊचुः .. ३८.. <br>
सर्वाबाधाप्रशमनं त्रैलोक्यस्याखिलेश्वरि . <br>
एवमेव त्वया कार्यमस्मद्वैरिविनाशनम् .. ३९..<br>
देव्युवाच .. ४०..<br>
वैवस्वतेऽन्तरे प्राप्ते अष्टाविंशतिमे युगे .<br>
शुम्भो निशुम्भश्चैवान्यावुत्पत्स्येते महासुरौ ..४१.. <br>
नन्दगोपगृहे जाता यशोदागर्भसम्भवा . <br>
ततस्तौ नाशयिष्यामि विन्ध्याचलनिवासिनी .. ४२..<br>
पुनरप्यतिरौद्रेण रूपेण पृथिवीतले . <br>
अवतीर्य हनिष्यामि वैप्रचितांस्तु दानवान् .. ४३..<br>
भक्षयन्त्याश्च तानुग्रान् वैप्रचितान् महासुरान् . <br>
रक्ता दन्ता भविष्यन्ति दाडिमीकुसुमोपमाः .. ४४..<br>
ततो मां देवताः स्वर्गे मर्त्यलोके च मानवाः . <br>
स्तुवन्तो व्याहरिष्यन्ति सततं रक्तदन्तिकाम् .. ४५.. <br>
भूश्च शतवार्षिक्यामनावृष्टयामनम्भसि . <br>
मुनिभिः संस्तुता भूमौ सम्भविष्यामययोनिजा .. ४६.. <br>
ततः शतेन नेत्राणां निरीक्षिष्यामि यन्मुनीन् . <br>
कीर्तयिष्यन्ति मनुजाः शताक्षीमिति मां ततः .. ४७..<br>
ततोऽहमखिलं लोकमात्मदेहसमुद्भवैः . <br>
भरिष्यामि सुराः शाकैरावृष्टेः प्राणधारकैः .. ४८..<br>
शाकम्भरीति विख्यातिं तदा यास्याम्यहं भुवि . <br>
तत्रैव च वधिष्यामि दुर्गमाख्यं महासुरम् ..४९.. <br>
दुर्गादेवीति विख्यातं तन्मे नाम भविष्यति . <br>
पुनश्चाहं यदा भीमं रूपं कृत्वा हिमाचले .. ५०.. <br>
रक्षांसि क्षययिष्यामि मुनीनां त्राणकारणात् . <br>
तदा मां मुनयः सर्वे स्तोष्यन्त्यानम्रमूर्तयः .. ५१..<br>
भीमादेवीति विख्यातं तन्मे नाम भविष्यति . <br>
यदारुणाख्यस्त्रैलोक्ये महाबाधां करिष्यति .. ५२.. <br>
तदाऽहं भ्रामरं रूपं कृत्वासङ्खयेयषट्पदम् . <br>
त्रैलोक्यस्य हितार्थाय वधिष्यामि महासुरम् .. ५३..<br>
भ्रामरीति च मां लोकास्तदा स्तोष्यन्ति सर्वतः . <br>
इत्थं यदा यदा बाधा दानवोत्था भविष्यति .. ५४.. <br>
तदा तदाऽवतीर्याहं करिष्याम्यरिसंक्षयम् .. ५५.. <br>
इति श्रीमार्कण्डेयपुराणे सावर्णिके मन्वन्तरे देवीमाहात्म्ये नारायणिस्तुतिर्नाम एकादशोऽध्यायः .. ..<br>
अथ द्वादशोऽध्यायः .. <br>
देव्युवाच .. १.. <br>
एभिः स्तवैश्च मां नित्यं स्तोष्यते यः समाहितः .<br>
तस्याहं सकलां बाधां नाशयिष्याम्यसंशयम् .. २.. <br>
मधुकैटभनाशं च महिषासुरगातनम् . <br>
कीर्तयिष्यन्ति ये तद्वद्वधं शुम्भनिशुम्भयोः .. ३..<br>
अष्टभ्यां च चतुर्दश्यां नवम्यां चैकचेतसः . <br>
श्रोष्यन्ति चैव ये भक्त्या मम माहात्म्यमुतमम् .. ४..<br>
न तेषां दुष्कृतं किञ्चिद्दुष्कृतोत्था न चापदः . <br>
भविष्यति न दारिद्रयं न चैवेष्टवियोजनम् .. ५.. <br>
शत्रुतो न भयं तस्य दस्युतो वा न राजतः . <br>
न शस्त्रानलतोयौघात् कदाचित् सम्भविष्यति .. ६..<br>
तस्मान्ममैतन्माहात्म्यं पठितव्यं समाहितैः . <br>
श्रोतव्यं च सदा भक्त्या परं स्वस्त्ययनं हि तत् .. ७..<br>
उपसर्गानशेषांस्तु महामारीसमुद्भवान् . <br>
तथा त्रिविधमुत्पातं माहात्म्यं शमयेन्मम .. ८..<br>
यत्रैतत्पठ्यते सम्यङ्नित्यमायतने मम . <br>
सदा न तद्विमोक्ष्यामि सान्निध्यं तत्र मे स्थितम् .. ९..<br>
बलिप्रदाने पूजायामग्निकार्ये महोत्सवे . <br>
सर्वं ममैतच्चरितमुच्चार्यं श्राव्यमेव च .. १०..<br>
जानताजानता वापि बलिपूजां तथा कृताम् . <br>
प्रतीच्छिष्याम्यहं प्रीत्या वह्निहोमं तथाकृतम् .. ११..<br>
शरत्काले महापूजा क्रियते या च वार्षिकी . <br>
तस्यां ममैतन्माहात्म्यं श्रुत्वा भक्तिसमन्वितः .. १२..<br>
सर्वाबाधाविनिर्मुक्तो धनधान्यसुतान्वितः . <br>
मनुष्यो मत्प्रसादेन भविष्यति न संशयः .. १३..<br>
श्रुत्वा ममैतन्माहात्म्यं तथा चोत्पतयः शुभाः .<br>
पराक्रमं च युद्धेषु जायते निर्भयः पुमान् .. १४.. <br>
रिपवः संक्षयं यान्ति कल्याणं चोपपद्यते . <br>
नन्दते च कुलं पुंसां माहात्म्यं मम श्रृण्वताम् .. १५..<br>
शान्तिकमणि सर्वत्र तथा दुःस्वप्नदर्शने . <br>
ग्रहपीडासु चोग्रासु माहात्म्यं श्रृणुयान्मम .. १६..<br>
उपसर्गाः शमं यान्ति ग्रहपीडाश्च दारुणाः . <br>
दुःस्वप्नं च नृभिर्दृष्टं सुस्वप्नमुपजायते .. १७..<br>
बालग्रिहाभिभूतानां बालानां शान्तिकारकम् . <br>
सङ्घातभेदे च नृणां मैत्रीकरणमुतमम् .. १८.. <br>
दुर्वृतानामशेषाणां बलहानिकरं परम् . <br>
रक्षोभूतपिशाचानां पठनादेव नाशनम् .. १९..<br>
सर्वं ममैतन्माहात्म्यं मम सन्निधिकारकम् . <br>
पशुपुष्पार्ध्यधूपैश्च गन्धदीपैस्तथोतमैः .. २० .. <br>
विप्राणां भौजनर्होमैः प्रोक्षणीयैरहर्निशम् . <br>
अन्यैश्च विविधैर्भोगैः प्रदानैर्वत्सरेण या .. २१..<br>
प्रीतिर्मे क्रियते सास्मिन्सकृत्सुचरिते श्रुते . <br>
श्रुतं हरति पापानि तथारोग्यं प्रयच्छति .. २२.. <br>
रक्षां करोति भूतेभ्यो जन्मनां कीर्तनं मम . <br>
युद्धेषु चरितं यन्मे दुष्टदैत्यनिवर्हणम् .. २३.. <br>
तस्मिञ्च्छ्रुते वैरिकृतं भयं पुंसां न जायते . <br>
युष्माभिः स्तुतयो याश्च याश्च ब्रह्मर्षिभिः कृताः .. २४..<br>
ब्रह्मणा च कृतास्तास्तु प्रयच्छन्ति शुभां मतिम् . <br>
अरण्ये प्रान्तरे वापि दावाग्निपरिवारितः .. २५.. <br>
दस्युभिर्वा वृतः शून्ये गृहीतो वापि शत्रुभिः . <br>
सिंहव्याघ्नानुयातो वा वने वा वनहस्तिभिः .. २६..<br>
राज्ञा क्रुद्धेन चाज्ञप्तो वध्यो बन्धगतोऽपि वा . <br>
आधूर्णितो वा वातेन स्थितः पोते महार्णवे .. २७..<br>
पतत्सु चापि शस्त्रेषु सङ्ग्रामे भृशदारुणे . <br>
सर्वाबाधासु घोरासु वेदनाभ्यर्दितोऽपि वा .. २८..<br>
स्मरन् ममैतच्चरितं नरो मुच्येत सङ्कटात् . <br>
मम प्रभावात्सिंहाद्या दस्यवो वैरिणस्तथा .. २९.. <br>
दूरादेव पलायन्ते स्मरतश्चरितं मम .. ३०.. <br>
ऋषिरुवाच .. ३१.. <br>
इत्युक्त्वा सा भगवती चण्डिका चण्डविक्रमा .<br>
पश्यतामेव देवानां तत्रैवान्तरधीयत .. ३२.. <br>
तेऽपि देवा निरातङ्काः स्वाधिकारान्यथा पुरा . <br>
यज्ञभागभुजः सर्वे चक्रुर्विनिहतारयः .. ३३.. <br>
दैत्याश्च देव्या निहते शुम्भे देवरिपौ युधि . <br>
जगद्विध्वंसिनि तस्मिन् महोग्रेऽतुलविक्रमे .. ३४..<br>
निशुम्भे च महावीर्ये शेषाः पातालमाययुः .. ३५.. <br>
एवं भगवती देवी सा नित्यापि पुनः पुनः . <br>
सम्भूय कुरुते भूप जगतः परिपालनम् .. ३६.. <br>
तयैतन्मोह्यते विश्वं सैव विश्वं प्रसूयते . <br>
सा याचिता च विज्ञानं तुष्टा ऋद्धिं प्रयच्छति .. ३७..<br>
व्याप्तं तयैतत्सकलं ब्रह्माण्डं मनुजेश्वर . <br>
महाकाल्या महाकाले महामारीस्वरूपया .. ३८.. <br>
सैव काले महामारी सैव सृष्टिर्भवत्यजा . <br>
स्थितं करोति भूतानां सैव काले सनातनी .. ३९..<br>
भवकाले नृणां सैव लक्ष्मीर्वृद्धिप्रदा गृहे . <br>
सैवाभावे तथालक्ष्मीर्विनाशायोपजायते .. ४०..<br>
स्तुता सम्पूजिता पुष्पैर्धूपगन्धादिभिस्तथा . <br>
ददाति वितं पुत्रांश्च मतिं धर्मे गतिं शुभाम् .. ४१..<br>
इति श्रीमार्कण्डेयपुराणे सावर्णिके मन्वन्तरे देवीमाहात्म्ये फलस्तुतिर्नाम द्वादशोऽध्यायः .. ..<br>
अथ त्रयोदशोऽध्यायः .. <br>
एतते कथितं भूप देवीमाहात्म्यमुत्तमम् .. २..<br>
एवम्प्रभावा सा देवी ययेदं धार्यते जगत् . <br>
विद्या तथैव क्रियते भगवद्विष्णुमायया .. ३.. <br>
तया त्वमेष वैश्यश्च तथैवान्ये विवेकिनः . <br>
मोह्यन्ते मोहिताश्चैव मोहमेष्यन्ति चापरे .. ४..<br>
तामुपैहि महाराज शरणं परमेश्वरीम् . <br>
आराधिता सैव नृणां भोगस्वर्गापवर्गदा .. ५..<br>
मार्कण्डेय उवाच .. ६.. <br>
इति तस्य वचः श्रुत्वा सुरथः स नराधिपः . <br>
प्रणिपत्य महाभागं तमृषिं संशितव्रतम् .. ७.. <br>
निर्विण्णोऽतिममत्वेन राज्यापहरणेन च . <br>
जगाम सद्यस्तपसे स च वैश्यो महामुने .. ८..<br>
सन्दर्शनार्थमम्बाया नदीपुलिनसंस्थितः . <br>
स च वैश्यस्तपस्तेपे देवीसूक्तं परं जपन् .. ९..<br>
तो तस्मिन् पुलिने देव्याः कृत्वा मूर्तिं महीमयीम् . <br>
अर्हणां चक्रतुस्तस्याः पुष्पधूपाग्नितर्पणैः .. १०.. <br>
निराहारौ यताहारौ तन्मनस्कौ समाहितौ . <br>
ददतुस्तौ बलिं चैव निजगात्रासृगुक्षितम् .. ११..<br>
एवं समाराधयतोस्त्रिभिर्वर्षैर्यतात्मनोः . <br>
परितुष्टा जगद्धात्री प्रत्यक्षं प्राह चण्डिका .. १२..<br>
देव्युवाच .. १३.. <br>
यत्प्राथ्यर्ते त्वया भूप त्वया च कुलनन्दन .. १४..<br>
मतस्तत्प्राप्यतां सर्वं परितुष्टा ददामि तत् .. १५.. <br>
मार्कण्डेय उवाच .. १६.. <br>
ततो वव्रे नृपो राज्यमविभ्रंश्यन्यजन्मनि . <br>
अत्र चैव निजं राज्यं जतशत्रुबलं बलात् .. १७..<br>
सोऽपि वेश्यस्ततो ज्ञानं वव्रे निर्विण्णमानसः . <br>
ममेत्यहमिति प्राज्ञः सङ्गविच्युतिकारकम् .. १८.. <br>
देव्युवाच .. १९.. <br>
स्वल्पैरहोभिर्नृपते स्वराज्यं प्राप्स्यते भवान् .. २०..<br>
हत्वा रिपूनस्खलितं<br>
तव तत्र भविष्यति .. २१..<br>
मृतश्च भूयः सम्प्राप्य जन्म देवाद्विवस्वतः .. २२.. <br>
सावर्णिको नाम मनुर्भवान्भुवि भविष्यति .. २३.. <br>
वैश्यवर्य त्वया यश्च वरोऽस्मतोऽभिवाञ्छितः .. २४.. <br>
तं प्रयच्छामि संसिद्ध्यै तव ज्ञानं भविष्यति .. २५.. <br>
मार्कण्डेय उवाच .. २६.. <br>
इति दत्वा तयोर्देवी यथाभिलषितं वरम् . <br>
बभूवान्तर्हिता सद्यो भक्त्या ताभ्यामभिष्टुता .. २७..<br>
एवं देव्या वरं लब्ध्वा सुरथः क्षत्रियर्षभः . <br>
सूर्याज्जन्म समासाद्य सावर्णिभर्विता मनुः .. २८..<br>
सावर्णिभर्विता मनुः क्लीं ओम् .. २९.. <br>
इति श्रीमार्कण्डेयपुराणे सावर्णिके मन्वन्तरे देवीमाहात्म्ये सुरथवैश्ययोर्वरप्रदानं नाम त्रयोदशोऽध्यायः .. ३०..<br>
श्रीसप्तशतीदेवीमाहात्म्यं समाप्तम् ॐ तत् सत् ॐ .. .. <br>
==हेर्नुहोस==
| |||